Antwerpen - Tot en met februari 2006 presenteert het ModeMuseum Provincie Antwerpen (MoMu) in de galerij een selectie propaganda-textielen uit het MoMu-textielarchief. De selectie werd gemaakt naar aanleiding van de tentoonstelling Katharina Prospekt, waarin propaganda een belangrijke rol speelt. An Vandevorst en Filip Arickx tonen in ‘Katharina Prospekt’ hun visie op Rusland, vertrekkende vanuit het A.F. Vandevorst universum. Ook de viering ‘175 jaar België’ was inspiratiebron om een tijdelijke expositie uit te werken rond Propaganda-textielen.
Het verhaal begint in 1813, toen Europa het strijdtoneel was tussen de Franse legers en een coalitie van Engelsen, Duitsers en Russen. Grote zakdoeken in bedrukt katoen waren een perfect medium om politieke boodschappen uit te dragen. De zakdoek ‘The Stage of Europe’ gaf de Engelse visie op het Europese strijdtoneel waarin Waterloo een beslissende rol speelde.
In 1830 wordt België onafhankelijk. Patriottische gevoelens bij de bevolking uiten zich onder andere in het borduren van Belgische vlaggen op merklappen, of het maken van accessoires in Belgische kleuren. De populariteit van Koning Albert I en Koningin Elisabeth begint al bij hun huwelijk. Bedrukte zakdoekjes met de portretten van het vorstenpaar worden als souvenir verkocht. Het paar wordt wereldwijd bekend en geliefd tijdens de eerste wereldoorlog. Propaganda neemt een nieuwe vlucht. In alle geallieerde landen worden op grote schaal zakdoeken met oorlogsthema’s op de markt gebracht en gretig gekocht. De Belgische kantindustrie vindt met de steun van Amerikaanse organisaties een nieuw elan. Zogenaamde ‘war lace’ met patriottische thema’s wordt op grote schaal gemaakt en verkocht. Kant gemaakt door Belgische vluchtelingen in Nederland krijgt extra aandacht. De Amerikaanse voedselhulp aan België geeft aanleiding tot een bijzondere vorm van propaganda, wanneer de Belgische ontvangers van Amerikaans meel, de katoenen zakken waarin de hulp verpakt is, gaan gebruiken om borduurwerk met gepaste vaderlandslievende onderwerpen te maken. De zakken worden intact gelaten of verwerkt tot lopers en kussens. In Antwerpen komen honderden vrouwen tijdens de oorlogsjaren samen om in de Hypodroom meelzakken te borduren en te verkopen. Na de oorlog komt een gordijn in machinale kant op de markt, met een portret van Koning Albert I. Tijdens de eerste wereldoorlog zweeft de propaganda tussen volkskunst en commercie. Tijdens de tweede wereldoorlog wordt veel minder vaderlandslievend textiel gemaakt. Toch komen Belgische kokardes en strikjes op kleding voor, en een enkele keer wordt de bevrijding het thema voor een kantwerk.
De Wereldtentoonstelling van 1958 brengt een hele productie van souvenir voorwerpen op gang. Tafelkleden en zakdoeken spelen een hoofdrol. Firma’s brengen zakdoeken met het Expo-58 thema. Sommige worden geleverd met een briefomslag om ze als cadeau te versturen. Sjaals met afbeeldingen van Belgische steden of een plan van de expo vallen blijkbaar ook erg in de smaak. Na 1958 spreekt geen enkele Belgische gebeurtenis nog voldoende tot de verbeelding om nationale souvenirproducties op gang te brengen. Een selectie propaganda-textielen is dus tot en met februari 2006 te zien in de galerij van het MoMu op de Nationalestraat 28, het museum is geopend van dinsdag tot en met zondag van 10u tot 18u. Entree 7,-.
Deel dit artikel
